"Benim adım Safiye. Kocam beni tam 29 yıl dövdü. Dışarıdan bakılınca herkesin çok sevdiği ve herkesin yardımına koşan bir adamdı.
NAZAN ÖZCAN (Arşivi)
"Benim adım Safiye. Kocam beni tam 29 yıl dövdü. Dışarıdan bakılınca herkesin çok sevdiği ve herkesin yardımına koşan bir adamdı. Ama evde düşüncelerim ciddiye alınmıyordu, sürekli aşağılanıyordum, her söylediğim fikirde çocuklara ne kadar salak bir anneniz var deniyordu. Bütün özgüvenim
sarsılmıştı, şişman olmadığım halde şişmansın diye tutturuyor, giydiğim her şeyin bana yakışmadığını, sürekli aptal ya da gerizekalı olduğumu söylüyordu. Tabii bunlar en söylenebilirleri, küfürleri söylemiyorum. Beni dövüyordu da. Özellikle de dışarıya çıktığımız gecelerde. Eve gelince gittiğimiz yerde başka erkeklere baktığımı iddia edip dövüyordu. Yumrukla, tekmeyle... Üstelik defalarca aldatan oydu, kendisi inkar ediyordu ya, doğruyu söylemek gerekirse ben de beni aldattığını kendimce inkar ediyordum. Tamam dövüyordu, bazen de öldürmekle tehdit ediyordu ama sonra çok üzülüyordu. Her dayaktan sonra ağlıyordu, kötü bir çocukluk geçirmişti ve beni dövmesini ona bağlıyordu. Onu bırakırsam intihar edeceğini söylüyordu, onu hayatta tutan tek şey benmişim, öyle diyordu. Yara bere içinde suratım, mor değil dayaktan simsiyah gözlerimle ya da kırık kolumla oturup onu bir güzel affediyordum. Bütün bu dayaklardan sonra bir de benimle sevişiyordu. Onu tam beş kere bıraktım ve her seferinde geriye döndüm. Çünkü bana hep bensiz yaşayamayacağını söylüyordu. Her dönüşümde dayağın şiddeti daha da artıyordu; onu nasıl terk edebilirim, onu nasıl gitmekle tehdit edebilirim diye. Her dönüşümde kendimi daha suçlu hissediyordum. Arkadaşlarıma benim iyice delirdiğimi söylüyordu, zaten o yüzle ya da kırık kolla kimsenin önüne çıkamıyordum. İyice yalnız kalmıştım. Çok da içiyordu. Benim yüzümden içtiğini düşünüyordum. Ama sonra bir kadınla tanıştım, kadın hareketinde yer alan. Onun sayesinde kocamın benim yüzümden değil, kendi keyfi için içtiğini anladım. Eve geldiğinde daha kapıdan girer girmez beni öpmeye başlıyordu, o sarhoş haliyle yapmasını istediğim en son şey bu oluyordu aslında. Bir şekilde geçiştirmeye çalışsam daha da fena oluyordu, ya kemerle ya da bir yerlere bağlanarak dayak yiyordum. Tam 29 yıl boyunca".
Kadının adı aslında Safiye değil. Hikâye bir İngiliz kadınının, adı Jenny. Safiye deyince de pek bir şey fark etmiyor değil mi? Çünkü Türkiye'de de böyle hikâyeler anlatacak binlerce kadın var. Öte yandan Safiye ya da Jenny, ne fark eder ki, ev içi şiddet ya da kadına yönelik şiddetin ırkı ya da ulusu yok. Belki de evrensel olan nadir durumlardan biri.
Ev içi şiddet, eş, eski eş, erkek ya da kadın arkadaş ya da aynı evde oturan bir kişi tarafından fiziksel şiddet ve baskı, sindirme, tehdit, psikolojik taciz ya da çevreden ayırma gibi yöntemler kullanılarak, karşısındaki kişi üzerinde korku ve kontrol oluşturulması demek. Her ne kadar ev içi şiddet Türkiye'de de çokça yaşanıyor olsa da bu konuda yapılan en yeni çalışma Kadın Dayanışma Vakfı'nın 98 tarihli araştırması. Şu anda Mersin, Diyarbakır ve Ankara'yı kapsayan yeni bir araştırma yapılıyor, sonuçları haziranda açıklanacak. 98'de yapılan araştırmaya göre ise her yüz kadından 97'si en az bir kez ev içi şiddet görüyor. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre ise Türkiye'de erkeklerin yüzde 45'i, kadının kendisine itaat etmemesi halinde "dövme hakkı" bulunduğuna inanıyor.
Dünya kadınlarının durumu da Türkiye'den farklı değil. Yapılan araştırmalarda ABD'de her 15 saniyede bir kişinin ev içi şiddete maruz kaldığı biliniyor. Güney Afrika'da her altı kadından biri, "eşi tarafından düzenli olarak tecavüze uğruyor". Pakistan'da ev kadınlarının yüzde 99'unu, çalışan kadınların yüzde 77'sini kocaları döverken, Fransa'da şiddete maruz kalan kadınların oranı yüzde 95. İngiltere'de yapılan araştırmalara göre her dört kadından biri yaşamının belli bir anında ev içi şiddete maruz kalıyor. Haftada en azından iki kadın, kocaları ya da eski kocaları tarafından öldürülüyor. Dedik ya şiddetin ırkı, ülkesi yoktur diye.
Kadınların ev içinde şiddete maruz kaldığı durumlarda genelde, niye evden ayrılmadığı, alkolik kocaların daha çok dövdüğü vs. gibi genellemeler var, ki külliyen yanlış. BBC bunları toparlamış. En büyük yanılgı kadının dayak yediği yerden çekip gidebileceği. Ekonomik olarak hiçbir şeyiniz yoksa, sosyal çevrenizde size yardımcı olacak birileri de çoktan gittiyse ve en kötüsü o adamı bir şekilde seviyorsanız, bırakıp gitmek o kadar kolay değil. Bunların dışında, kadın eğer çekip giderse daha fazla şiddetle karşılaşacağını bildiği için bundan korkuyor. Dünyada yapılan araştırmalar çekip giden kadınların önemli bir bölümünün daha sonra kocaları tarafından öldürüldüğünü kanıtlıyor. Çalışmayan kadınlar için durum daha da vahim. Hadi diyelim bir şekilde iş buldu, bu sefer çocukların bakımı problem oluyor. Bir de tabii kocalar kadınları çocukları alma ya da ona göstermemekle tehdit ediyorlar. Öte yandan sosyal izolasyon da önemli. Ev içinde şiddet gören kadınların çoğu, kocaları tarafından bir şekilde, ailelerinden, arkadaşlarından uzaklaştırılıyor, eğer başkalarına söylerse öldürmekle tehdit ediliyor. İşin içine bir de kültürel etkenler katılınca, iyice çığrından çıkıyor. Örneğin dul kalmanın iyi karşılanmaması gibi. Ülkemizde SÇHEK'in kadın konuk evleri var fakat onların kapasiteleri de çok fazla değil.
Bir diğer yanlış inanış da gelir ve eğitim düzeyi düşük olan kadınların, gelir ve kültür düzeyi yüksek olan kadınlardan daha çok ev içi şiddete uğradığı. Aslında durum çok farklı değil, ama eğitim düzeyi yüksek kadınlar ev içi şiddet durumuna daha çabuk vakıf oluyor, ne yapması gerektiğini daha iyi biliyor ve bu nedenle daha çabuk kurtuluyor.
"Alkol kullanan erkeklerin karılarını daha çok dövdüğü" araştırmalarda hep önemli bir yerde durur. Ama bu da yanlış bir inanış. Erkekler şiddet uyguladıklarında en çok alkole sığınır ama alkol, şiddet için mazeret oluşturmaz. Nasıl alkollü araba kullanıp kaza yaptığınızda suçu alkole yükleyemezseniz, şiddeti de alkole yükleyemezsiniz.
Öte yandan dövülen kadınların bunu bir şekilde "hak ettiği" ya da kadınların erkekleri provoke ettiği kanısı da son derece yanlış. Avrupa'daki araştırmalar şiddetin bir karar olduğunu belirlemiş. Üstelik ev içi şiddete uğrayan kadınların bu durumu bertaraf etmek için her şeyi denedikleri de bilinen bir durum. Kavgada susmak, yemeği yakmamak gibi. Ayrıca şiddet, ilişkilerde problemi çözecek bir yöntem değildir. Kadınların dayağı hak ettiğiyse tamamen saçmalık. Kimse şiddeti hak etmez, dayak yemek için de can atmaz. Alkolden sonra erkeklerin şiddet konusundan sığındığı bir durum da "şiddet uygulayan erkeklerin, çocukluğunda şiddete maruz kalmış olması". Ki kalsa bile bu mazeret olamaz. Yine Avrupa'da yapılan araştırmalar gösteriyor ki, şiddet ortamında büyümüş çocuklar, büyüdüklerinde şiddetten uzak kalmak için her şeyi yapıyor.
Kadınların belki bir hatası "şiddet uygulayan erkeklerin bir gün değişeceği" yanılgısı. Evet belki ama çoğu erkek değişmez. Avrupa'da yapılan araştırmalar diyor ki, şiddet uygulayan erkeklerin yüzde 85'i yalnızca karılarını dövüyor. Ve üstelik bilinçli bir şekilde, giysilerden görünmeyen yerlerine vuruyorlar. Şiddet uygulayan erkekler kendilerini durduramadıklarını (o an gözüm karardı) söylüyorlar. Niye iş arkadaşlarına gelince durdurabiliyorlar peki? Bu tamamen sorumluluklardan kaçmak demek. Eğer erkek gerçekten değişmek istemiyorsa değişmez, ona kimse de yardım edemez.
Rakamlar ne kadar net olsa da toplumda genel kanı ev içi şiddetin az olduğu yolunda. Aslında ev içi şiddet konusu buz dağı gibi. Büyük bir çoğunluğu gizli. Önemli olan bir diğer faktör de şiddetin tanımı. Bir tokat şiddet değil ama temiz bir dayak, şiddet olarak kabul ediliyor bazen. Ama cinayet cinayettir, azı çoğu olmaz.
Nazan ÖZCAN
